ایران در صنعت خودروسازی از زیرساخت‌های مناسبی برخوردار است و زیرساخت‌های لازم در شرکت‌های خودروساز فعال در ایران وجود دارد. صنعت خودرو ایران با ۶۰ سال قدمت، به‌عنوان لکوموتیو صنعت کشور، یکی از موثرترین بخش‌ها در حرکت به سمت توسعه اقتصادی و از جمله بخش‌های زیربنایی اقتصاد کشور است که فرآیند توسعه را تحت‌تاثیر قرار داده و از عوامل مهم توسعه اقتصادی است و باتوجه به گستردگی صنایع خودروسازی ایران، این صنعت از حیث اثرگذاری بر توسعه کسب‌وکارهای مختلف، افزایش فرصت‌های شغلی و ایجاد اشتغال پایدار، توسعه حمل‌ونقل عمومی و افزایش رفاه اجتماعی نقشی بی‌بدیل دارد. ارتباط بین این صنعت با بخش‌های گوناگون اجتماعی و اقتصادی این باور را تقویت می‌کند که در ایران، خودروسازی و صنایع مرتبط با آن، موتور محرک صنعت کشور هستند و از ارکان اصلی اقتصاد و تجارت به‌شمار می‌روند.

بهبود نقش صنعت خودرو کشور در رشد اقتصادی در گرو اجرایی کردن ۵ راهبرد است: ایجاد پایگاه تولید خودرو با علامت تجاری داخلی، تاکید بر صادرات خودرو، ایجاد پایگاه تولید قطعات با علامت تجاری داخلی با تاکید بر مزیت‌های داخلی، جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی برای توسعه صادرات و راه‌اندازی مراکز طراحی، آزمون و خدمات مهندسی خودرو در منطقه. اجرای این اقدامات در توسعه صنعت خودرو، بهبود رشد اقتصادی و رونق تولید خودروسازی کشور و ارتقای برند خودرو ملی را به ارمغان می‌آورد.

در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته، صنایع خودروسازی یکی از اجزای مهم اقتصاد ملی به‌شمار می‌رود و از عوامل اصلی توسعه اقتصادی و از اساسی‌ترین شاخص‌های توسعه اجتماعی کشورهاست.

باوجود اینکه صنعت خودرو تنها عامل توسعه به‌شمار نمی‌رود، آثار اقتصادی آن در همه زمینه‌ها و فعالیت‌های اقتصادی و صنعتی مشهود است. در بیشتر کشورهای صنعتی، دولت به موازات سرمایه‌گذاری در بخش‌های مهم اقتصادی و کشاورزی، به توسعه و بهبود صنعت خودرو نیز توجه می‌کند و به‌طور مستقیم و غیرمستقیم (صنایع مرتبط) در آن سرمایه‌گذاری می‌شود.

بدون شک برای رونق تولید و توسعه صادرات خودرو با برند ملی، سیاست‌گذاری مناسب در امر پژوهش در عرصه‌های صنعتی می‌تواند در حرکت به سمت خودکفایی و توسعه صنعت نقش‌آفرینی کند اما تا زمانی که پژوهشگران بخش صنعت ویژگی‌های متناسب با توسعه و دیدگاه خودکفا شدن را در رفتار و بینش خود بروز ندهند، رسیدن به این مهم امری غیرممکن است بدین ‌جهت سیاست‌گذاری باید در تغییر بینش‌ها و الگوهای فکری جوامع اقتصادی و صنعتی نیز موثر افتد.

به جرأت می‌توان گفت توسعه‌یافتگی صنعت خودرو ایران در زمینه فناوری و کارآمدی و توانمندی آن، بستر توسعه صنعتی را در کشورمان فراهم می‌کند؛ از سویی کارشناسان حوزه‌های اقتصادی و صنعتی معتقدند بخش مهمی از موفقیت‌های راهبردی در زمینه توسعه اقتصادی و کسب وکار، به‌واسطه توسعه فعالیت‌های پژوهشی در خودروسازی و سرمایه‌گذاری در این بخش است. به‌طور حتم توسعه صنایع داخلی در هر کشور نقش مهمی در رشد، رفاه اجتماعی، وضعیت اقتصادی و آسایش مردم ایفا می‌کند.

بسیاری از دولت‌ها با تلاش مستمر صنعت خود را به سطحی از رشد و شکوفایی رسانده‌اند که بتوانند محصولات تولیدی خود را به سایر کشورها صادر کرده و درصد بالایی از اشتغال، درآمد و ارزش‌افزوده کشورشان را به آن اختصاص دهند.

هر چند ممکن است سرمایه‌گذاری در صنایع داخلی به‌ویژه صنعت خودرو، بار مالی به همراه داشته باشد، اما برای تسریع در روند توسعه این صنعت در کشور و برطرف کردن موانع توسعه خودروسازی به‌منظور جهانی‌سازی برند خودرو ایرانی، تقبل هزینه‌های این بخش ازسوی دولت اجتناب‌ناپذیر است.

علاوه بر نقش صنعت خودرو در توسعه کسب‌وکار، ارتباط تنگاتنگ عموم افراد جامعه با صنعت خودرو در زمینه‌های گوناگون حمل‌ونقل، اهمیت خودرو در زندگی شهروندان از نظر دسترسی به خدمات و رفاه اجتماعی و نقش اساسی آن در ارتقای سطح زندگی و رفاه عمومی در جامعه را دوچندان می‌کند و بیانگر نقش فرهنگی و اجتماعی این صنعت در اجتماع است.

از سویی ارتباط عمیق خودروهای سواری و تجاری و امدادی و... با زندگی شهروندان از نظر دسترسی به رفاه اجتماعی و نقش اساسی انواع خودروها در توسعه حمل‌ونقل و ارتقای سطح زندگی و رفاه عمومی، بیانگر نقش فرهنگی و اجتماعی این صنعت است. آمیختگی شبکه حمل‌ونقل و خودروهای عمومی و شخصی با زندگی مردم از بعد دسترسی به خدمات اجتماعی و رفاهی و نقش‌آفرینی این سیستم در ارتقای سطح کیفی زندگی و رفاه اجتماعی، نشان از نقش اجتماعی صنعت خودرو در حوزه حمل‌ونقل دارد.

البته باوجود تمام مزیت‌هایی که توسعه صنعت خودرو در توسعه و بهبود حمل‌ونقل برای خدمت‌رسانی به مردم و افزایش رفاه اجتماعی در جامعه دارد، توجه دولت به تولید خودروهای ایمن، با فناوری جدید و بدون نیاز به سوخت فسیلی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و موجب کاهش اثرات زیانبار زیست‌محیطی، سلامت جامعه و رفاه شهروندان می‌شود و بی‌تردید آرامش‌خاطر شهروندان جامعه را نیز به‌دنبال خواهد داشت.

همچنین برخی مصرف‌کنندگان کالای داخلی خواستار افزایش کیفیت و توان رقابتی تولیدات داخلی با مشابه خارجی هستند اما باید در نظر داشت که صنایع داخلی زمانی امکان تحقیق و افزایش کیفیت را خواهند یافت که از توان مالی و سرمایه‌ای قابل‌قبولی برای توسعه پژوهش‌ها و تولید نوآورانه بهره‌مند باشند.

در این راستا بهره‌گیری از فناوری‌های نوین صنعت در خودروسازی و ارتقای کیفی قطعات از مهم‌ترین پیش‌شرط‌های تولید خودرو باکیفیت است و به‌اعتقاد کارشناسان حوزه بازار، کیفیت محصول در کنار نرخ مناسب ضامن توسعه فروش و افزایش سهم بازارهای منطقه‌ای و جهانی است که اگر مورد عنایت جدی دولت و تولیدکنندگان قرار گیرد، شکوفایی و رونق تولید محقق می‌شود.

در حال ‌حاضر در خاورمیانه خودروسازی که امکان رقابت با صنعت خودروسازی ایران را داشته باشد وجود ندارد و ورود فناوری‌های نوین به صنعت خودرو ایران موجب توسعه روزافزون این صنعت خواهد شد که سرمایه‌گذاری را در صنعت خودرو ایران ممکن خواهد کرد.

بنا بر آنچه بیان شد به‌منظور شکوفایی صنعت خودرو در ایران، توسعه کسب‌وکار، افزایش رفاه شهروندان، تسریع در بخش حمل‌ونقل، توسعه گردشگری، افزایش فعالیت‌های اجتماعی و بهبود مستمر سطح کیفی زندگی اجتماعی و توسعه استانداردهای زندگی آحاد جامعه، توجه دولت به رفع موانع سرمایه‌گذاری در تولید خودروهای سواری و تجاری ضرورت دارد.

* پژوهشگر و مشاور صنعت